ΚΥΡΙΑΚΗ Γ ΛΟΥΚΑ Ο ΠΟΝΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ

 

Του π.Ιωαννη Νικοπουλου

Μια επισκεψη πραγματοποιει ο Κύριος πανω στον δρομο! Επισκεπτεται μια πονεμενη ψυχη, μια αξιολυπητη μανα, η οποια την στιγμη εκείνη συνοδευει τον μονάκριβο υιο της στην ‘‘τελευταια κατοικια του’’. Ενα νεο παλληκαρι νεκρο μεταφερεται στο κοιμητηριο εξω από την πολη Ναίν. Αντικριζοντας ο Ιησούς εκεινη τη μητερα, η οποια ηταν και χηρα, αμεσως την συμπονεσε. Την σπλαχνισθηκε τοσο που την ευεργετησε, ανασταινοντας το ιδιο της το παιδι. Με ενα και μονο κελευσμα Του: «Νεανίσκε ἐγέρθητι» (Λουκ. ζ’,14), γυρισε τον νεο απο το θανατο στη ζωη. Τοτε ολοι με μια φωνη βροντοφωναξαν: ‘‘Σήμερα επισκέφθηκε ο Θεός το λαό Του’’(Λουκ. ζ’, 16). 

Μεσα στο Ευαγγελιο βλεπουμε πολλες φορες οτι ο Κυριος προτιμαει να επισκεπτεται ασθενεις και πονεμενους ανθρωπους. Και αυτοι οι πονεμενοι ανθρωποι φαινεται να εχουν μια ικανοτητα και μια ετοιμοτητα να δεχθουν την επισκεψη του Θεου! Οπως ο Κυριος επισκεφθηκε τη χηρα της Ναιν στο αποκορυφωμα του πονου, οταν εχει χαθει καθε ανθρωπινη ελπιδα, ετσι επισκεπτεται καθε ανθρωπο που ειναι ετοιμος για μια τετοια επισκεψη: Εχει φθασει στα ορια του, στο τελευταιο σκαλοπατι, δεν ελπιζει στις δικες του δυναμεις, στις δικες του δυνατοτητες, στον εαυτο του, στα ανθρωπινα. Με αλλα λογια μπορουμε να πουμε οτι ο πονος ειναι ο μονος τροπος με τον οποιο "συλλαμβανει" ο ανθρωπος το Θεο!!!  Οπως η γεννα, η ζωη, ερχεται μεσα απο τους πονους, ετσι και η πνευματικη αναγεννηση ερχεται μεσα απο τον πονο. Οχι γιατι ο Θεος θελει να ποναμε, αλλα γιατι ο πονος μας προσγειωνει, μας βγαζει απο την ανωριμοτητα, απο μια ψευδαισθηση παντοδυναμιας που εχουμε: Οτι "μπορω να ζησω και χωρις το Θεο"!!! Για να μπορεσει, λοιπον,  ο ανθρωπος να γεννηθει στη Ζωη μοναδικη προυποθεση ειναι ο πονος!"Ταυτα εδει παθειν τον Χριστο και εισελθειν εις την δοξαν αυτου"(Λουκ. κδ,26).

Ο Θεος, αγαπητοι μου,  μας καλει να συναντηθουμε μαζι του και με τον εαυτο μας μεσα απο τις ευλογιες, τα χαρισματα και τα δωρα τα οποια μας δινει. Εμεις, ομως, εγκλωβιζομαστε στα χαρισματα μας, στις επιτυχιες μας, στα κατορθωματα μας, τα θεωρουμε ολα δικα μας επιτευγματα οποτε δεν μπορουμε να δουμε  ουτε το Θεο, ουτε τον εαυτο μας!!! Τοτε ο Θεος επιτρεπει στη ζωη μας τον πονο, την δοκιμασια. Μεσα απο τον πονο ο Θεος καλει τον ανθρωπο να γνωρισει τον εαυτο του και να γνωρισει το Θεο του. Θελει να μας οδηγήσει στην αλήθεια μας. Στην πραγματική μας ταυτότητα. Κι αυτο για να γινει πρεπει να γκρεμιστει το ψευτικο ειδωλο του εαυτου μας, να τσακιστει το "εγω" μας και μεσα απο τις ρωγμες της σκληρης του επιφανειας να περασει το ζωογονο φως του Θεου.

Και εδω  τιθεται το ερωτημα: Ο πονος μας βοηθαει και μας σωζει παντα; Οχι.  Ο πονος απο μονος του δεν σε κανει αγιο! Αντιθετα μπορει να σε κανει  πιο σκληρο, και κλειστο και δυστροπο!  Ομως σου δινει τη δυνατοτητα να κατεβεις πιο βαθεια μεσα στην υπαρξη σου! Εαν κανεις τη σωστη αναγνωση και τη σωστη διαχειρηση του πονου, της δοκιμασιας, τοτε ο πονος θα γινει ο καλυτερος "φιλος" σου με ευεργετικα και σωστικα αποτελεσματα!!!

Το πρωτο που σου φανερωνεται, μεσα απο τον πονο,  ειναι η κτιστοτητα σου, οτι εισαι ενας ανθρωπος με περιορισμενες δυνατοτητες και με ημερομηνια ληξεως: Ο πονος σου διαλυει αμεσως την παντοδυναμια του "εγω", την μεγαλη ιδεα που εχεις για τον εαυτο σου, οτι εσυ εισαι και κανενας αλλος, και οτι μπορεις να ελεγχεις τους παντες και τα παντα! Για να μπορεσεις, δηλαδη,  να βρεις πραγματικα ποιος εισαι πρεπει να νεκρωσεις τον ιδιο τον εαυτο σου, να απογυμνωσεις την εικονα σου, να διαλυσεις τις προκαταληψεις σου και τις εμμονες σου. Η αγιοτητα, η αληθινη σχεση με τον εαυτο μας και με το Θεο γινεται μονο σε οριακες καταστασεις της υπαρξης, στην απολυτη απογυμνωση και "νεκρωση"! Γιατι οσο προσπαθουμε να αποδειξουμε οτι κατι ειμαστε κι εμεις, κατι καναμε κι εμεις για να κερδισουμε τα δωρα του Θεου,  και δεν αισθανομαστε οτι οι δυνατοτητες μας ειναι περιορισμενες, τοσο η καρδια μας δεν ανοιγει πληρως στο Θεο. Οταν, ομως, νοιωσουμε οτι ολα ειναι δωρεα, χαρισμα, τιποτε δεν ειναι δικο μας, τοτε καταλαβαινουμε, την αγαπη του Θεου για τον ανθρωπο. Ο Θεος ερχεται εκει που ο ανθρωπος ειναι τελειως απογυμνωμενος, "νεκρωμενος"!  Αυτη δεν ειναι η προσπαθεια μας μεσα απο την ασκηση στην Εκκλησια μας; Να νεκρωσουμε εαυτους; Τοτε μας επισκεπτεται ο Θεος!

Εμεις δεν εχουμε επισκεψεις του Θεου, γιατι αρνουμαστε το Θεο, θελουμε τη δικαιωση μας! Ειμαστε βολεμενοι στις επιτυχιες μας, στις δυναμεις μας και δεν μπορουμε να δουμε παρα περα απο τον εαυτο μας! Οι αδυνατοι και οι πονεμενοι εχουν μια  ικανοτητα να "βλεπουν" και να αναγνωριζουν τις επισκεψεις του Θεου! Οσο, λοιπον, ο ανθρωπος νοιωθει ισχυρος στις δυναμεις του, στις επιτυχιες του, τοσο περισσοτερο γινεται ανημπορος να αναγνωρισει την επισκεψη του Θεου. Οσο πιο χαμενος και  ανισχυρος νοιωθει   ο ανθρωπος, τοσο μεγαλυτερες ελπιδες εχει, αρκει να μην εγκλωβιστει στον εαυτο του, στη μιζερια του, στα προβληματα του, στην απελπισια και στο κλαψουρισμα, αλλα να αναγνωρισει το Θεο, να καταφυγει σ΄αυτον και να ομολογησει την αποτυχια του: "Κυριε ειμαι ολος μια αποτυχια κανε με οτι θελεις"!

Ο πονος, αγαπητοι μου, ειναι βασικο κομματι της ζωης. Δεν υπαρχει ζωη χωρις πονο, χωρις σταυρο! Ο Χριστος δεν εξαιρεθηκε απο τον πονο! Ο σταυρος του Χριστου μας αποκαλυπτει ακριβως οτι η ζωη εινα σταυροαναστασιμη! Ο Χριστος ζει την απορριψη, την περιφρονηση, την εγκαταλειψη ακομα και του Θεου Πατερα! "Θεε μου, Θεε μου γιατι με εγκατελειψες;". Κλαιει στον ταφο του Λαζαρου μπροστα στο γεγονος του θανατου, κλαιει στη Γεθσημανη και φοβαται. Η Παναγια ενταφιαζει το παιδι της, οι Αγιοι υποκεινται σε μαρτυρια φοβερα. Αυτο τι σημαινει; Σημαινει οτι  στην Εκκλησια δεν εξαφανιζεται ο πονος, ουτε τα προβληματα. Αλλα τι συμβαινει;  Με την παρουσια του Αγιου Πνευματος στη  ζωη σου, το καθε προβλημα σου δινει την ευκαιρία να δεις διαφορετικα την ζωή, τον εαυτό σου, το συνανθρωπο, το Θεό σου. Σου δινεται η δυνατοτητα να πονας και να ελπιζεις, να πονας και να εχεις χαρα, να μπορεις να μετατρεψεις τον πονο σε μια διεξοδο προς στο  Θεο!!!

ΣΥΓΧΩΡΕΣΗ - ΕΝΑ ΑΝΟΙΓΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ

Του π.Ιωαννη Νικοπουλου

Όσο κι αν ο άνθρωπος πέσει χαμηλα, δεν παύει να είναι εικόνα Θεού. Στο βαθος της υπαρξης του ατενιζουμε το Θεο.Γι΄αυτο και η συγχώρεση δεν είναι καποιο συναίσθημα, μια απλη ανοχη απεναντι στον αλλον, αλλάμια πράξη ζωής, ενα άνοιγμα προς τον αλλον. Ανοιγω χώρο στην υπαρξη μου για να χωρέσει ο άλλος, οπως ειναι, με τα λάθη του και τις αδυναμιες του. Προσπαθω να τον αγαπησω ετσι οπως ειναι και οχι ετσι οπως θα ηθελα να ειναι. Γι΄αυτο και δεν τον κατακρινω παρα μονο τον αγαπαω.

Το κλειδι δε για να ανοιξεις τον εαυτο σου και να (συν-)χωρεσεις τον αλλον, ειναι να αγαπησεις πρωτα τον εαυτο σου, να τον αποδεχτεις οπως ειναι και να τον δεις οπως σε βλεπει ο Θεος. Και ο Θεος δεν σε βλεπει στα χαλια του χθες και του σημερα, αλλα στην ομορφια της αλλης ημερας, του αυριο, του μελλοντος, σ΄αυτο που θα συμβει Ο Θεος δεν βλεπει μονο αυτο που εισαι, αλλα και αυτο που θα γινεις, την δυνατοτητα σου, την προοπτικη σου. Γι΄αυτο και σε αγαπαει και σε χαριτωνει και σε ενισχυει και σε εμπιστευεται! Αυτη ειναι η αγαπη του Θεου προς τον ανθρωπο!

Στο βαθμο δηλαδή που θα αποδεχθουμε (θα χωρεσουμε) μέσα μας τις αδυναμίες μας, τα λάθη μας και τις αστοχίες μας τότε και μόνο μπορούμε να συγχωρέσουμε και εμείς τους άλλους. Ο άνθρωπος που δεν μπορει να συγχωρέσει τον συνάνθρωπο του, βασικα δεν μπορει να αποδεχθεί τον ιδιο τον εαυτό του και να παραδεχθεί οτι εκεινο που σωζει τελικα ειναι η αγαπη και οχι τα πνευματικα του κατορθώματα.

Ε ΚΥΡΙΑΚΗ ΝΗΣΤΕΙΩΝ - ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΟΣΙΑΣ ΜΑΡΙΑΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΣ

Του π.Ιωαννη Νικοπουλου

Η αμαρτωλη ζωη της Μαριας της Αιγυπτιας δεν αποκλειει την συναντηση της με τον αναστημενο Χριστο. Αυτο σημαινει οτι οπου και αν βρισκεται κανεις, οσο χαμηλα κι αν εχει πεσει, αν μεταθεσει τον ερωτα του απο τα κτισματα στον Κτιστη, αν καταληφθει απο ερωτα θεικο και πιστη ζεουσα, μπορει να πορευθει προς αυτη τη συναντηση. Κανεις δεν πρεπει να χανει την ελπιδα του και να απογοητευεται!

Εξ αλλου, απο την ορθοδοξη ασκητικη μαθαινουμε, οτι οι μεγαλοι αμαρτωλοι με τα μεγαλα παθη τους, ειναι ανθρωποι προικισμενοι με μεγαλες αρετες, με μεγαλες θεοειδεις δυναμεις, που ομως εκαναν κακη χρηση αυτων των δυναμεων και εγιναν εμπαθεις. Η διαστροφη αυτων των δυναμεων ειναι το παθος. Αντι να στρεφονται προς το Θεο, στρεφονται εναντιον του Θεου και εναντιον των αδελφων μας. Ειναι η κινηση της ψυχης παρα φυσιν.

Καθε παθος μας, κρυβει μια δυνατοτητα του εαυτου μας, που ομως την κατευθυνουμε λαθος και την αχρηστευουμε. Το παθος δεν ανηκει στη φυση μας. Ο ανθρωπος δεν πλαστηκε με τα παθη αλλα με τις αρετες, με σπερματα αρετων (που ειναι οι χυμοι της ζωης), τα οποια πρεπει να καλλιεργησει για να φθασει στην τελειωση του.

Η Μαρια η Αιγυπτια χρησιμοποιει την αγαπητικη της δυναμη σε λαθος κατευθυνση. Αντι να την χρησιμοποιησει για να απελευθερωθει απο τον εαυτο της και την ατομικοτητα της, δεχτηκε να γινει ενα αντικειμενο ηδονης και την αχρηστευσε σε μια αυτοκαταδικη της μοναξιας, στην κολαση της απροσωπης σχεσης.

Μεσα ομως απο αυτη τη κολαση ανακαλυπτει η Μαρια τις διαστασεις της αληθινης ζωης, το μεγεθος των δυνατοτητων της αγαπης και κανει το μεγαλο αλμα! Μετανοει! Αποφασιζει να αλλαξει ζωη! Ζηταει βοηθεια απο την Παναγια και η Παναγια αμεσως ανταποκρινεται.

Στρεφει σε αλλο Προσωπο την αγαπητικη της δυναμη! Παθος της υπαρξης της και αντικειμενο του ποθου της, γινεται πλεον ο Χριστος!

Το παραδειγμα της Μαριας της Αιγυπτιας μας αποκαλυπτει οτι:

-Κανεις να μην απελπιζεται απο την κατασταση του και να μην χανει την ελπιδα του οσο χαμηλα και αν εχει πεσει. Ισως, τοτε ακριβως, να αισθανθει την αναγκη της επιστροφης...

-Τα παθη δεν τα πνιγουμε, δεν τα καταστρεφουμε, ουτε τα νεκρωνουμε, αλλα τα μεταστρεφουμε και τα μεταμορφωνουμε στις αντιστοιχες αρετες. Ειναι οι "θεοειδεις" δυναμεις μας παραμορφωμενες με τη θεληση μας. Όπως η Αγία μετέστρεψε την επιθυμία της, σε ποθο για το Χριστο, με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να το κάνουμε και εμείς. Το πρόβλημα δεν είναι η αμαρτία και τα σκοταδια της, αλλά το ποσο αγαπαμε το Χριστό.

- Η σωτηρια μας κατα την ορθοδοξη πνευματικοτητα, δεν ειναι δικο μας κατορθωμα, αλλα χαρισμα, δωρο του Θεου, ως ανταποκριση στην μετανοια μας και την αγαπη μας.

- Ο Θεός μας είναι ένας Θεός των εκπλήξεων, κανείς μας δεν θα πρέπει να απελπίζεται πως δεν μπορει να σωθεί. Ολα εναπόκεινται στην προαίρεσή μας. Η επιλογή είναι δική μας.

Δ ΚΥΡΙΑΚΗ ΝΗΣΤΕΙΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Η ΑΓΑΠΗ

 Του π.Ιωαννη Νικοπουλου

Η Δ΄ Κυριακή των νηστειών είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Σιναΐτη(528-603μ.χ.) που αποκαλείται και ο της Κλίμακος για ένα πολύ πνευματικό βιβλίο που εγραψε και ονομάζεται «Κλίμαξ», δηλαδή σκάλα, επειδή οδηγεί από τα χαμηλά στα υψηλά, από τα πρώτα στάδια της πνευματικής ζωής στα υψηλότερα και τελειότερα.

Λόγω δε της μεγάλης του αξίας και επειδή το βιβλίο αυτό αναφέρεται κυρίως προς τους μοναχούς, διαβάζεται συνήθως από την αρχή της Μεγάλης Σαρακοστής στα περισσότερα Ορθόδοξα Μοναστήρια.

Αποτελείται από 30 λόγους που ο καθένας τους περιγράφει μια αρετή. Αρχίζοντας οι αρετές από τις πιο πρακτικές και προχωρώντας στις πιο θεωρητικές, ανεβάζουν τον άνθρωπο, σκαλοπάτι-σκαλοπάτι σε ουράνιο ύψος. Στην κορυφή των αρετών, ο Άγ. Ιωάννης τοποθέτησε την «Αγάπη», ως την υψηλοτέρα των αρετών και αυτή που κάνει τον άνθρωπο κατ’ εξοχήν «όμοιο»με το Θεό.

Η αγάπη δηλαδή τελικά, οδηγεί τον ανθρωπο στο «καθ’ ομοίωσιν», στον προορισμό του, στη σωτηρία του. Αυτή είναι το κριτήριο της πνευματικής ζωής, της προσπάθειας την οποία καταβάλλουμε για να συναντήσουμε τον Αναστημένο Χριστό. Η αγάπη είναι το κριτήριο της ορθόδοξης ασκησης.

Η ορθόδοξη ασκηση με αλλα λόγια δεν είναι ατομικό γεγονός, αλλά εκκλησιαστικό γεγονός. Πολλοί αδελφοί μας κάνουν ασκηση για αυτοπειθαρχία, για να νικήσουν τις ορμές τους, για να επιβληθούν στον εαυτό τους, για να αποκτήσουν δύναμη. Θέλουν κι αυτοί να γίνουν δυνατοί, να αποκτήσουν κάποια χαρίσματα των αγίων. Κίνητρο τους είναι ο εαυτός τους, η ατομικότητα τους και όχι το Πρόσωπο του Θεού και τα πρόσωπα των αδελφών. Ακριβώς το αντίθετο από αυτό που επαγγέλεται ο εκκλησιαστικός τρόπος ζωής, η ορθόδοξη ασκηση.

Η ορθόδοξη ασκηση, ακριβώς, θέλει να βγάλει τον ανθρωπο από την ατομικότητα, από την απομόνωση, από το κλείσιμο στον εαυτό του και να τον επαναφέρει στη σχέση, στη φύση του που είναι εκκλησιαστική, να τον κάνει μέλος της Εκκλησίας. Η ορθόδοξη ασκηση θέλει να βοηθήσει τον ανθρωπο να συναντήσει το Πρόσωπο του Θεού και τα πρόσωπα των αδελφών του. Γι’ αυτό το σκοπό και μόνο χρειάζεται η ασκηση.

Ο ανθρωπος δημιουργήθηκε υγιής από το Θεό για να εχει και να διατηρεί μια σχέση, σχέση με το Θεό, σχέση με τους αλλους ανθρώπους και σχέση με ολόκληρη την κτίση. Αυτό το ειχαν επιτύχει οι πρωτόπλαστοι γιατί ειχαν την ζωοποιό σχέση με το Θεό, ειχαν τη Χάρη του Θεού. Μετά την πτώση, όμως ο ανθρωπος αρρώστησε, εχασε τον προσανατολισμό του προς το Θεό, απώλεσε τη Θ. Χάρη με αποτέλεσμα να διαταραχθούν ολες οι σχέσεις του με το Θεό, τους ανθρώπους, την κτίση και τον ιδιο τον εαυτό του. Επομένως η θεραπεία, όπως την βλέπει η Ορθόδοξη Παράδοση, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αποκατάσταση των σχέσεων αυτών και η επαναφορά της ανθρώπινης υπαρξης στην προηγούμενη δόξα της.

Ο ανθρωπος την θεραπεία του, την πληρότητα του, την υγεία του μπορεί να την βρεί μόνο μέσα στον χώρο της εκκλησιαστικής κοινότητος, όπως εκφράζεται κυρίως στην Θ.Ευχαριστία, στον χώρο της φιλαδελφείας, στην οικογένεια=Εκκλησία οπου υπάρχει αληθινή θεραπεία μέσα από τις αγαπητικές σχέσεις που αναπτύσσονται.

Γι΄αυτό το σκοπό και μόνο χρειάζεται η ασκηση: Για να ανήκω στο Σώμα του Χριστού, που κοινωνούν τα πρόσωπα των αδελφών μεταξύ τους. Επειδή δεν μπορώ να ενωθώ με τους αδελφούς μου, επειδη είναι κάτι δύσκολο, γιατί εχω τον εγωισμό μου, θέλω την καλοπέραση μου, θέλω πάντα να βάζω τον εαυτό μου πάνω απ’ όλα, γι’ αυτό ασκούμαι. Η ασκηση είναι το μέσον για να συναντήσω τον αδελφό μου. Δεν κάνω ασκηση ερήμην του Θεού και του αδελφού μου για να καταφέρω κάτι δικό μου.

Ας δούμε μερικά παραδείγματα από την καθημερινή μας ζωή: Νηστεύουμε σκληρά, δεν τρώμε το λάδι πολλές φορές, αλλά δεν καταλαβαίνουμε τον σύντροφό μας, ζούμε στον κόσμο μας, δεν του δείχνουμε αγάπη και ενδιαφέρον, τον εχουμε στο περιθώριο. Δεν καταλαβαίνουμε τα παιδιά μας, δεν ακούμε τι μας λένε, δεν μπαίνουμε στη θέση τους, δεν σεβόμαστε το πρόσωπο τους, φερόμαστε αψυχολόγητα. Και κατά τα αλλα θεωρούμε ότι είμαστε εντάξει απέναντι στο Θεό, γιατί κάνουμε ασκηση, κάνουμε νηστεία.

Ομως το κριτήριο της ασκησης είναι η αγάπη. Ασκούμαστε για να αγαπήσουμε, για να μπούμε πιο πολύ μέσα στην Εκκλησία.

Ξέρετε είναι σχετικά εύκολο να ασκείσαι σωματικά, π.χ. να νηστεύεις, αλλά είναι πιο δύσκολο να κάνεις ασκηση στον εγωισμό σου, για να αγαπήσεις τον συνάνθρωπό σου.

Ολες οι ασκήσεις είναι πιο εύκολες από την αγάπη. Γιατί η αγάπη είναι η κατ’ εξοχήν ασκηση. Στις άλλες ασκήσεις είναι μικρό το κόστος, το φαγητό, τα χρήματα, ο υπνος κ.λ.π. Στην αγάπη είναι μεγάλο το κόστος: Πρέπει να κάνεις την αποκεντρωση, να βγάλεις τον εαυτό σου από το κέντρο της καρδιάς σου, για να χωρέσει ο άλλος, ο συνάνθρωπος. Αυτή είναι η ασκηση, η αγάπη. Όλα τα αλλα μας βοηθούν στην αγάπη.

Υπακούω στην Εκκλησία και νηστεύω, σημαίνει μαθαίνω να αγαπάω περισσότερο. Γι’ αυτό και οι Πατέρες μας λένε ότι αυτά που εξοικονομούμε από τη νηστεία, θα πρέπει να πηγαίνουν στους φτωχούς, όχι στη τράπεζα.

Νηστεύω, κάνω ασκηση δηλαδή, για να ενωθώ με τους αδελφούς μου περισσότερο.

Με αυτές τις σκέψεις αγαπητοί μου θέλησα να σας πω ότι είναι ανάγκη τώρα που είναι Σαρακοστή, να μελετήσουμε και να προσευχηθούμε πολύ, ώστε να αποφύγουμε τις παρανοήσεις και η ασκηση μας να είναι ορθόδοξη, απαλλαγμένη από ξένα στοιχεία, από ιδιωτικές θεολογίες, από την αγνοια. Διαφορετικά η ασκηση μας θα ειναι κουραστική, σκληρή, πικρή, αναποτελεσματική, αντιεκκλησιαστική, χωρίς χαρά, χωρίς ταπείνωση, χωρίς εμπνευση, χωρίς ελπίδα, χωρίς αγάπη,.

Όμως δεν είναι αυτό η Εκκλησία μας, δεν είναι αυτό η πίστη μας, δεν είναι αυτό, η παράδοση μας, δεν είναι αυτό οι Πατέρες μας, δεν είναι αυτό η ορθοδοξία μας. Αντίθετα οι Αγιοι μας, οσο πιο σκληρή ασκηση εκαναν, τόσο πιο πολύ αγάπη εδειχναν, τόσο πιο πολύ επιεικείς ησαν, τόσο πιο πολύ χαρά ειχαν,γιατί ειχαν συλλάβει το νόημά της : Ότι είναι μια εξάσκηση, προπόνηση, για να συναντήσει κάποιος τον αδελφό του, τον συνάνθρωπό του.

Σας ευχομαι καλή επιτυχία στην ασκηση σας, στην πορεία δηλαδή για την συνάντηση σας με τον Αναστημένο Χριστό.

Γ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ - ΕΝΑΣ ΖΩΗΦΟΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ-ΜΙΑ ΣΤΑΥΡΟΜΟΡΦΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ

 

Την Γ Κυριακη των Νηστειων η Εκκλησια μας θετει ενωπιον μας τον Τιμιο Σταυρο. Ειμαστε στη μεση της Σαρακοστης και η κουραση μας απο τη φυσικη και πνευματικη προσπαθεια, αρχιζει να γινεται αισθητη. Χρειαζομαστε καποια βοηθεια και υποστηριξη. Αυτη την αναγκη μας ερχεται σημερα η Εκκλησια να θεραπευσει θετοντας ενωπιον μας τον Τιμιο και Ζωοποιο Σταυρο, ωστε να παρουμε θαρρος, παρηγορια, δυναμη και ελπιδα για τις επομενες 3 εβδομαδες που ακολουθουν.

Πως ομως μας ενθαρρυνει και μας γεμιζει ελπιδα ο Τιμιος Σταυρος; Μας το λεει το σημερινο Ευαγγελιο: "Οποιος θελει να με ακολουθησει, ας απαρνηθει τον εαυτο του, ας σηκωσει τον σταυρο του κι ας με ακολουθει. Γιατι οποιος θελει να σωσει τη ζωη του θα τη χασει* οποιος ομως χασει τη ζωη του εξ αιτιας μου και εξ αιτιας του ευαγγελιου μου, αυτος θα τη σωσει".

Εαν, δηλαδη, δεχεσαι να συσταυρωθεις με το Χριστο, που σημαινει να παραιτηθεις απο τον εγωκεντρισμο σου και να φρεναρεις τις επιθυμιες σου, τοτε θα σωσεις τη ψυχη σου!

Εαν ομως αφησεις τη ψυχη σου ελευθερη και ασυδοτη στις επιθυμιες σου, μπορει να γλυτωνεις το κοπο, την ασκηση και τη ταλαιπωρια, αλλα χανεσαι τελικα.

Με αλλα λογια, η Εκκλησια σημερα μας προβαλλει το Τιμιο Σταυρο:

1. Για να μας θυμισει οτι χωρις τη θυσια και χωρις αυτο το εκουσιο "σταυρωμα", τη νεκρωση των εξωτερικων αισθησεων και τη μεταμορφωση ολων των ψυχικων δυναμεων, δεν θα μπορεσουμε να συναντηθουμε με τον αναστημενο Χριστο. Γιατι το βολεμα και η ανεση που εξασφαλισαμε στην καθημερινοτητα μας, δεν αφηνουν το Θεο να μπει στη ζωη μας. Γι αυτο και η λυση ειναι μονο μια: Να μαθουμε να θυσιαζομαστε στη ζωη μας. Αναλογα με την ασκηση μας και την ελευθερια της καρδιας μας, το Αγιο Πνευμα σκορπαει μεσα μας την ομορφια Του και την ειρηνη Του.

2. Για να μας δωσει θαρρος και να μας πει, οτι το εκουσιο αυτο "σταυρωμα" ειναι στην ουσια ενας ζωηφορος θανατος και μια σταυρομορφη ανασταση. Γιατι οταν ο ανθρωπος "σταυρωνει" τον ναρκισσισμο του, τις επιθυμιες του και τα κεφια του, ουσιαστικα ανοιγει χωρο μεσα του για το Θεο και το συνανθρωπο. Αν και υφισταται ενα "θανατο" στην ουσια ζωοποιειται, γιατι συντριβει την αιτια του θανατου που ειναι η φιλαυτια, ο εγωκεντρισμος, η αυτοζωη, δηλαδη μια ζωη μεσα στην αφορητη μοναξια και την απομονωση. Ζωη δεν ειναι η βιολογικη επιβιωση, αλλα η αποκατασταση των σχεσεων με το Θεο και το συνανθρωπο, η πραγματοποιηση της υπαρξης ως αγαπητικης κοινωνιας.

3. Για να μας πει, οτι τελικα, ο Σταυρος του Χριστου ειναι εκεινος που μας σωζει και οχι ο δικος μας σταυρος. Ο Σταυρος του Χριστου εδωσε νοημα στο δικο μας σταυρο. Ο Χριστος δεν μας καλει να σταυρωσουμε τον εαυτο μας για να δειξουμε τη "δυναμη" μας και τα κατορθωματα μας, αλλα για να ανοιξουμε την υπαρξη μας στην κοινωνια της αγαπης του Θεου.

Γι΄αυτο σημερα η Εκκλησια μας προβαλλει το Σταυρο του Χριστου. Οταν εισερχομενοι στον Ιερο Ναο ατενισουμε το Σταυρο του Χριστου, να παρουμε δυναμη, ευλογια, να ανανεωθουμε και να αρχισουμε το Β μερος της Σαρακοστης με καινουργιες δυναμεις και με το βλεμα στραμμενο πλεον στο Φως της Αναστασεως, που αρχιζει να γλυκοχαραζει..

Β ΚΥΡΙΑΚΗ ΝΗΣΤΕΙΩΝ - ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΕ ΤΟ ΘΕΟ

 

Σημερα η Εκκλησια μας, τη Β Κυριακη των Νηστειων, την χαρακτηριζει σαν δευτερη Κυριακη της Ορθοδοξιας, σαν δευτερη νικη της Ορθοδοξιας μετα την καταρρευση της εικονομαχιας, γιατι με τους αγωνες του Αγιου Γρηγοριου του Παλαμα διεφυλαχθη η Ορθοδοξη Πιστη για την "κατα Χαρη" θεωση του ανθρωπου. Μας υπενθυμιζει, δηλαδη, τις νικες της Ορθοδοξης Πιστης μας για να μας πει οτι:

Οταν οι Πατερες αγωνιστηκαν για την Θεανθρωποτητα του Χριστου, αγωνιστηκαν για να σωσουν τον ανθρωπο. Ο ανθρωπος δεν σωζεται εαν ο Χριστος ειναι μονο θεος η μονο ανθρωπος, αλλα επειδη ειναι Θεανθρωπος. Οποιος δεν πιστευει ετσι, δεν σφαλλει απλως, αλλα δεν σωζεται, δεν μπορει να γινει σωος, δηλαδη ολοκληρος, ακεραιος, να εκπληρωσει τον προορισμο του, να φθασει στο "καθ΄ομοιωσιν", να γινει Θεος κατα χαριν. Για να σωθει, δηλαδη κανεις, χρειαζεται να εχει την αληθινη πιστη.

Την εποχη του αγιου Γρηγοριου του Παλαμα (14ος αωνας) καποιοι ανθρωποι, με επικεφαλης τον Ιταλο μοναχο Βαρλααμ, επηρεασμενοι απο την ευρωπαικη φιλοσοφια και τη Ρωμαιοκαθολικη Θεολογια, απομακρυνθηκαν επικινδυνα απο την ορθη πιστη.

Υπεστηριζαν οτι ο ανθρωπος δεν μπορει να προσεγγισει το Θεο, γιατι ο Θεος ειναι απροσιτος στην ουσια Του. Αμφισβητουσαν τη δυνατοτητα της αμμεσης κοινωνιας με το Θεο. Απερριπταν, δηλαδη, τον ιδιο τον προορισμο του ανθρωπου, που ειναι η πληρη ενωση του με τον Αγιο Τριαδικο Θεο. Περιοριζαν το ιδιο το εργο του Κυριου σε μια εξωτερικη, ηθικη καλλιεργεια του ανθρωπου. Αυτη η διδασκαλια περασε στον ανθρωπο της Ευρωπης, ο οποιος αρχισε πλεον να στηριζεται στις δικες του δυναμεις και να βγαζει το Θεο απο τη ζωη του (Ανθρωπισμος-Ουμανισμος).

Ο Αγιος Γρηγοριος Παλαμας πολεμησε με σφοδροτητα αυτη τη διδασκαλια του Βαρλααμ. Μεσα απο την προσωπικη του εμπειρια μας διδαξε οτι:

1. Ο Θεος ως προς την ουσια Του πραγματι ειναι απροσιτος, αλλα ως προς τις ενεργειες Του ειναι προσιτος, μεθεκτος. Ως προσωπικη υπαρξη κινειται προς τον ανθρωπο και τον αγκαλιαζει με την ακτιστη ενεργεια Του, τη Θεια Χαρη.

2. Η σωτηρια δεν επιτυγχανεται με την εξωτερικη και ηθικη καλλιεργεια του ανθρωπου, αλλα με τη μετοχη μας στη ζωη του Τριαδικου Θεου, μεσω της προσωπικης κοινωνιας μας με το Χριστο και την κατα χαριν Θεωση μας. Και αυτη η θεωση μας επιτυγχανεται μονο αν ερθει η ενεργεια του Θεου, η Θεια Χαρη μεσα μας, μεσα στην καρδια μας. Με τη Χαρη του Θεου ο ανθρωπος φωτιζεται, μεταμορφωνεται, αγιαζεται και σωζεται και οχι με τις δικες του δυναμεις.

Γι΄αυτο κοινωνουμε των Αχραντων Μυστηριων, γι΄αυτο παιρνουμε μεσα μας το Χριστο. Ετσι ερχεται μεσα μας η Χαρη του Χριστου. Ετσι ενωνεται ο ανθρωπος με το Θεο και ετσι θεωνεται ο ανθρωπος. Οχι εξωτερικα, οχι θεωρητικα, οχι απλως με τη σκεψη, οχι συναισθηματικα και ψυχολογικα, αλλα ολος ο ανθρωπος βυθιζεται μεσα στην ενεργεια του Θεου. Αισθανεται την ιδια τη παρουσια του Θεου μεσα του. Εχουμε πραγματικη κοινωνια του ανθρωπου με το Θεο.

Ο Αγιος επιμένει ότι ο Θεός είναι προσιτός, φιλάνθρωπος, ζωντανός, προσωπικός και ανακαλυπτεται στα βάθη της καρδιάς. Είναι ενας Θεός που ζητάει προσωπική κοινωνία με τον ανθρωπο και θέλει να τον θεραπεύσει και να τον οδηγήσει, όχι μόνο στη ζωή που ζούσε ο Αδάμ προ της πτώσεως , αλλά και να τον ανεβάσει ακόμη ψηλότερα. Ο Παλαμάς προβάλλει στη σύγχρονη εποχή μας την αλήθεια, ότι ο ανθρωπος ειναι πολυ "μεγαλη υποθεση": Γίνεται κατα χαριν θεός, χωρίς να παύει να είναι ανθρωπος.

Αυτη ειναι εν ολιγοις η ουσια, ο πυρηνας της διδασκαλιας του Αγιου Γρηγοριου του Παλαμα. Μια διδασκαλια πολυ επικαιρη, γιατι μπορει να απαντησει στις συγχρονες ανθρωποκεντρικες θεωριες, που κυριαρχουν στη ζωη μας και αδικουν παραφωρα τον εαυτο μας, ενω μας αποπροσανατολιζουν απο την ασφαλη πυξιδα των Πατερων της Ορθοδοξιας μας και μας καταδικαζουν στην απωλεια.

Η ΠΙΟ ΚΑΛΗ ΕΙΔΗΣΗ-ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ

Μεσα στην απελπισια των καιρων, λογω της πανδημιας και της γενικωτερης παγκοσμιας κρισης, ερχεται η γιορτη του Ευαγγελισμου και μας φερνει μια ευχαριστη ειδηση, ενα καλο μηνυμα!

Καθε ανθρωπος αναλογα με τις αναγκες του, τους ποθους του και την κοσμοθεωρια του περιμενει την ευ+αγγελια, τη καλη ειδηση, το χαρμοσυνο μηνυμα για να τον βγαλει απο το προσωπικο του αδιεξοδο. Και τα αδιεξοδα της εποχης μας ειναι μεγαλα: Ανεργια, φτωχεια, ασθενεια, χρεη, αποτυχιες διαφορες, δοκιμασιες...

Ομως ολες οι καλες ειδησεις, οσο και αν ανακουφιζουν τον ανθρωπο ειναι μικρες, προσκαιρες...Πισω απο τα ευχαριστα νεα του κοσμου τουτου, βρισκεται κατι που ολα τα ακυρωνει και τα εκμηδενιζει. Και αυτο ειναι ο θανατος! Και πισω απο το θανατο κρυβεται η κτιστοτητα, η τρεπτοτητα, η αδυναμια του ανθρωπου να ζησει την Οντως Ζωη. Γι΄αυτο και οι δοκιμασιες, οι θλιψεις, οι στενοχωριες, οι ταλαιπωριες της ζωης.

Ποιος κατορθωσε να νικησει το θανατο και να ευαγγελιστει τη Ζωη; Ο Υιος του Θεου, που σημερα γινεται και Υιος της Παρθενου. Να λοιπον γιατι σημερα, η ημερα του Ευαγγελισμου ειναι η ημερα του μεγαλύτερου ευαγγελιου. Ειναι η ημερα που "Αγγελος πρωτοστατης επεμφθη ειπειν τη Θεοτοκω το Χαιρε". Χαρας ευαγγελια, γιατι θα γεννηθει ο Χριστος που θα νικησει το θανατο και την αιτια του θανατου!

Αυτη η χαρμοσυνη ειδηση ερχεται να με ξεσηκωσει προσωπικα. Ηλθε η στιγμη που περιμενα. Η προσωπικη μου περιπετεια τελειωνει. Ολα αλλαζουν με το Χριστο! Στην απολυτη απογνωση ερχεται η εκπληξη, το θαυμα. Εχουμε καλα νεα! Αυτο μας λεει η γιορτη του Ευαγγελισμου.

Για να μπουν ομως τα καλα νεα στη ζωη μου, χρειαζεται να πω με τολμη το "ναι", να δωσω τη συγκαταθεση μου και να αναλαβω ελευθερα την ευθυνη μου. Στην πρωτοβουλια αυτη του Θεου, να πω, ναι εδω ειμαι, δεχομαι το φως, αποδεχομαι το Ευαγγελιο, την καλη ειδηση, τη σωτηρια ειδηση, οπως ακριβως εκανε και η Παναγια μας: "Ιδου η δουλη Κυριου γενοιτο μοι κατα το ρημα σου"! Και τοτε αμεσως θα διαλυθει το σκοταδι μεσα μου και θα ανατειλει το φως το αληθινο πού "φωτιζει και αγιαζει παντα ανθρωπον ερχομενον εις τον κοσμον. Αμην!

Πρωτοπρεσβυτερος

π.Ιωαννης Νικοπουλος

ΕΙΣ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΑΙΩΝΙΟΝ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ Dr ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΓΙΕΒΤΙΤΣ (+1938 – 2021) ΕΝΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΙΟΥΣΤΙΝΟ ΠΟΠΟΒΙΤΣ - ΜΙΑ ΠΡΩΤΟΓΝΩΡΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ

Ηταν μια πρωτογνωρη εμπειρια και ευλογια μεγαλη για μενα η πρωτη επισκεψη μου στην ξακουστη Ιερα Μονη Τσελιε των Αγιων Αρχαγγελων Μιχαηλ και Γαβριηλ, οπου εζησε και ασκητεψε ο συγχρονος Σερβος Αγιος π.Ιουστινος Ποποβιτς, καπου την ανοιξη στο πολυ μακρινο 1985. Η εμπειρια αυτη ηταν επισης πολυ γοητευτικη γιατι συμμετειχα σε μια ομαδα 10 φοιτητων της Θεολογικης Σχολης Βελιγραδιου με επικεφαλης τον Ιερομοναχο τοτε π.Αθανασιο Γιεβτιτς Καθηγητη μας αγαπητο και σεβαστο. Μεταξυ των φοιτητων ηταν και ο Prle Peric σημερινος Πατριαρχης Σερβιας, ο Nenad Milosevic Καθηγητης σημερα στη Θεολογικη Σχολη, ο Zoran Jelisavcic Καθηγητης με Διδακτορικο και αυτος, ο Miloje, ο Βασιλης ο Γουλας και αλλοι που τωρα πλεον...δεν θυμαμαι τα ονοματα τους. Ξεκινησαμε με λεωφορειο απο το Βελιγραδι με προορισμο την πολη Βαλιεβο της Κεντρικης Σερβιας, 80 περίπου χλμ. νοτιοδυτικά τοῦ Βελιγραδίου. Βρισκόμασταν σε απόσταση αναπνοης απο το μοναστήρι (6 χλμ) στο οποιο εζησε οσιακά τα τελευταια τριάντα χρόνια της ζωης του ο Αγιος μας. Απο κει με τα ποδια κατευθυνθηκαμε πρωτα προς το χωριο Λελιτς οπου γεννηθηκε ο αλλος συγρονος Σερβος Αγιος Νικολαος Βελιμιροβιτς...

ΕΚΟΙΜΗΘΗ ΕΝ ΚΥΡΙΩ Ο ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΕΛΛΗΝΑΣ ΠΡΩΗΝ ΖΑΧΟΥΜΙΟΥ ΚΑΙ ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΓΙΕΒΤΙΤΣ - ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΠΟΛΥΑΓΑΠΗΜΕΝΕ ΜΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΥΣΕΒΑΣΤΕ ΓΕΡΟΝΤΑ ΠΑΤΕΡ ΑΘΑΝΑΣΙΕ!

Ο Σεβασμιωτατος κ.κ. Αθανάσιος Γέβτιτς, πνευματικο τεκνο του συγχρονου Σερβου Αγιου Ιουστινου Ποποβιτς, υπηρξε μια μεγάλη θεολογικη προσωπικότητα της Ορθοδοξίας πολυ αγαπητός και σεβαστός σε όλες τις ορθόδοξες χώρες. Γεννήθηκε στις 8 Ιανουαριου 1938 στο χωριό Μπρντάριτσα κοντά στην πόλη Σάμπατς της πρωην Γιουγκοσλαβίας. Μετα τις σπουδες του στην Ιερατικη Σχολη Βελιγραδιου, ενεγραφη στη Θεολογικη Σχολή το 1958, απο οπου αποφοιτησε το 1963. Μοναχος εκάρη στις 3 Δεκεμβριου του 1960. Ιεροδιάκονος χειροτονήθηκε κατά την εορτή του Ευαγγελισμού το 1961, ενώ κατά την εορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου το 1963 χειροτονήθηκε Ιερέας...

Το 1964 μεταβαινει στην Χαλκη για μεταπτυχιακες σπουδες αλλα λογω πολιτικων συνθηκων αναγκαζεται να συνεχισει στην Αθηνα υπό την εποπτεία του Καθηγητή Δογματικής, Ακαδημαϊκού Δρ. Ιωάννη Καρμίρη. Κατά την τετραετή διαμονή του στην Αθήνα, διακονούσε ως ενοριακός Ιερέας στην Ρώσικη Εκκλησία, διαμένοντας ένα διάστημα στην οικοτροφειο της Αποστολικης Διακονιας της Εκκλησίας της Ελλαδος. Στις 2 ιουνιου του 1967 υποστηριξε με αριστα τη διδακτορικη του διατριβη με θέμα "Η Εκκλησιολογία του Απόστολου Παύλου κατά τον Ιερο Χρυσόστομο", στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Το φθινόπωρο του 1968, μετακόμισε στο Παρίσι, όπου συνέχισε τις θεολογικές του σπουδές του στο Θεολογικο Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου. Μετά την πάροδο ενός έτους εξελεγη Καθηγητής στο ιδιο Ινστιτούτο και διδαξε για τρια χρονια «Εισαγωγή στη Θεολογία», «Ασκητική Πατρολογία» και «Ιστορία της Εκκλησίας της Βυζαντινής περιόδου». Κατά την τετραετή διαμονή του στην Γαλλία διακονούσε ανταποκρινόμενος στις ανάγκες της ρωσικής, της σερβικής, της ελληνικής και της γαλλικής παροικιας. Διεμενε στην φοιτητική εστία του Ινστιτούτου του Αγίου Σεργίου, ενώ τα καλοκαίρια ταξίδευε στους Αγίους Τόπους, στη Σερβία και την Ελλάδα. Επιστρεφοντας από το Παρίσι το 1973, εκλέχθηκε υφηγητής της Θεολογικής Σχολής στην Έδρα Πατρολογίας (όπου δίδασκε τα εξής μαθήματα: «Εκκλησιαστική γραμματολογία» και «Σκέψη των Αγίων Πατέρων της Ανατολής και της Δύσης»). Το 1983 εξελεγη αναπληρωτής καθηγητής, ενώ το 1987 τακτικος καθηγητής της Έδρας Πατρολογίας. Εξελέγη Κοσμήτορας της Σχολής δυο φορες κατά τις περιόδους 1980-1981 και 1990-1991. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Σχολή δημοσίευσε περίπου περί τις εκατό επιστημονικές εργασίες.

Χειροτονήθηκε Επίσκοπος Βανατου στις 7 Ιουλίου 1991, ενω απο το 1992 εως το 1999 τοποθετηθηκε επίσκοπος Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης. Ο Αθανάσιος υπηρέτησε επίσης τοποτηρητής της επισκοπής Ράσκας και Πριζρένης το 2010.

Το θεολογικό του έργο είναι μεγάλο, περιλαμβάνει σχεδόν όλους τους κλάδους της Θεολογίας ως επιστήμης, από Πατρολογία, Δογματική, Ασκητική και Λειτουργική έως Εκκλησιαστικό Δίκαιο, Χριστιανική Ιστορία και Ιστορία των Σέρβων. Το μεταφραστικό του έργο επίσης είναι πολύ σημαντικό και τεράστιο, ιδιαίτερα εκείνο που αναφέρεται στις μεταφράσεις της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, της Λειτουργίας και των λειτουργικών βιβλίων ( Ωρολόγιον, Παροιμίες, Ψαλτήριον, Ευχολόγιον... ). Εδώ συμπεριλαμβάνονται επίσης οι μεταφράσεις των πρώιμων χριστιανικών συγγραφέων αλλά και τα έργα των Πατέρων της Εκκλησίας της βυζαντινής περιόδου.

Απο τα πιο γνωστα θεολογικά έργα του στην Ελλαδα ειναι: Η Εκκλησιολογία του Αποστόλου Παύλου, Φως Ιλαρόν, Χριστός Αρχή και Τέλος, Χριστος η χωρα των ζωντων. Του Μακαριστου Επισκοπου Πρωην Ζαχουμιου και Εζεγοβινης κ.κ.Αθανασιου Αιωνια η μνημη!!!