Δέκα χρόνια από την ανατροπή του καθεστώτος Μιλόσεβιτς

Του Ν. Πέλπα, Βελιγράδι 5 Οκτωβρίου 2010

Δέκα χρόνια συμπληρώνονται, σήμερα, από την εξέγερση κατά του καθεστώτος Μιλόσεβιτς. Στις 5 Οκτωβρίου του 2000, εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες συγκεντρώθηκαν στο κέντρο του Βελιγραδίου, απαιτώντας από τον τότε πρόεδρο της Γιουγκοσλαβίας, Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, να παραδεχθεί την ήττα του τις εκλογές και να παραδώσει την εξουσία. 

Στις προεδρικές εκλογές της 24ης Σεπτεμβρίου, ο Μιλόσεβιτς ηττήθηκε από τον υποψήφιο της Δημοκρατικής Αντιπολίτευσης (DOS), Βόισλαβ Κοστούνιτσα, που έλαβε το 50,24 % των ψήφων και αναδείχθηκε πρόεδρος από τον πρώτο γύρο. 

Ωστόσο, η κεντρική εκλογική επιτροπή αρνήθηκε να ανακηρύξει νικητή τον Κοστούνιτσα, υποστηρίζοντας ότι το ποσοστό που έλαβε ήταν μικρότερο του 50% και ότι έπρεπε να διεξαχθεί δεύτερος γύρος.

Η Δημοκρατική Αντιπολίτευση, υπό την ηγεσία του Ζόραν Τζίντζιτς, οργάνωσε κινητοποιήσεις σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Σερβίας, με αίτημα να αναγνωριστεί η νίκη του Κοστούνιτσα. Απεργίες, εκδηλώσεις κοινωνικής ανυπακοής και καθημερινές διαδηλώσεις, ήταν τα "όπλα" της αντιπολίτευσης κατά τις βίας και νοθείας του καθεστώτος. 

Από το πρωί της 5ης Οκτωβρίου, διαδηλωτές από ολόκληρη τη Σερβία άρχισαν να φτάνουν στο Βελιγράδι, αφού προηγουμένως έσπασαν τα μπλόκα που είχε στήσει η αστυνομία στις εισόδους της πόλης. Στην πλατεία μπροστά από το ομοσπονδιακό κοινοβούλιο συγκεντρώθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές. Η αστυνομία προσπάθησε να τους διαλύσει με δακρυγόνα και ακολούθησαν συμπλοκές, που επεκτάθηκαν σε όλη την πόλη.

Οι διαδηλωτές κατέλαβαν δύο αστυνομικά τμήματα, πυρπόλησαν το κτίριο της βουλής και της κρατικής τηλεόρασης (RTS) και κατέστρεψαν ένα μεγάλο κατάστημα καλλυντικών ειδών, που ανήκε στο γιο του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, Μάρκο. Αποχωρώντας από το κατεστραμμένο κατάστημα, οι διαδηλωτές έγραψαν με σπρέι στον τοίχο: "τα παράπονα στο μπαμπάκα σου". 
Ο απολογισμός των συγκρούσεων ήταν δύο νεκροί και περίπου 100 τραυματίες, εκ των οποίων δεκάδες από βλήματα πυροβόλων όπλων.

Ο Μιλόσεβιτς διέταξε το στρατό να επέμβει, χρησιμοποιώντας ένοπλη βία. Η ηγεσία του ενόπλων δυνάμεων δεν υπάκουσε, ενώ και οι άνδρες των ειδικών δυνάμεων της αστυνομίας, που βγήκαν με τεθωρακισμένα οχήματα στους δρόμους, αρνήθηκαν να ανοίξουν πυρ κατά των διαδηλωτών, όπως ζητούσε ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. 

Το απόγευμα της ίδιας μέρας, η κρατική τηλεόραση τέθηκε υπό τον έλεγχο της Δημοκρατικής Αντιπολίτευσης και άρχισε να μεταδίδει με το λογότυπο "Νέα σερβική Ραδιοτηλεόραση". 

Την επομένη, το βράδυ, ο Σλομπόνταν Μιλόσεβιτς παραδέχτηκε την ήττα του λέγοντας τη φράση, που αποτελεί έκφραση του κυνισμού που τον διέκρινε: "μόλις τώρα έμαθα ότι έχασα τις εκλογές". 

Σήμερα, οι αναλυτές κάνοντας έναν απολογισμό της τελευταίας δεκαετίας σε σύγκριση με την εποχή Μιλόσεβιτς συμπεραίνουν τα εξής: Δεν γίνονται πόλεμοι, ο στρατός δεν επιστρατεύει νέους για το μέτωπο, ενώ και η υποχρεωτική θητεία καταργήθηκε. Το πολιτικό σύστημα λειτουργεί με δημοκρατικές αρχές, επιτρέπεται η ανοιχτή αντιπαράθεση και δεν υπάρχει αυταρχισμός και βία κατά των πολιτικών αντιπάλων. 

Η Σερβία δεν βρίσκεται σε εμπάργκο και μάλιστα οι πολίτες της μπορούν να ταξιδέψουν χωρίς βίζα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα ράφια στα καταστήματα είναι γεμάτα, δεν γίνονται διακοπές ρεύματος και οι πολίτες προμηθεύονται τα καύσιμα στα πρατήρια και όχι από τους μαυραγορίτες. Η οικονομία δε λειτουργεί με όρους λαθρεμπορίου, όπου το κράτος έχει το ρόλο του "νονού", πουλώντας προστασία. Η παραγωγή αυξήθηκε σημαντικά, αν και ακόμη δεν έφτασε στα επίπεδα της δεκαετίας του ΄80. Η Σερβία βρίσκεται στα πρόθυρα της Ε.Ε. και βελτίωσε σημαντικά τη θέση της στο εξωτερικό.

Οι αναλυτές εντοπίζουν και τα αρνητικά στοιχεία της τελευταίας δεκαετίας, εκτιμώντας ότι οι προσδοκίες της εξέγερσης του 2000 δεν ικανοποιήθηκαν, στον βαθμό που περίμεναν οι πολίτες. Σήμερα, 700.000 άνθρωποι στη Σερβία ζουν στα όρια της φτώχιας, μη μπορώντας να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα για την διαβίωση τους. Η οικονομία αναπτύσσεται με αργούς ρυθμούς, δημιουργήθηκαν μονοπωλιακά τραστ που διείσδυσαν στην πολιτική, την υγεία, την παιδεία.

Ο διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικών Θεωριών, Στέπαν Γκρέντελι, αναφέρει χαρακτηριστικά: " Η διαφθορά όχι μόνο δεν εξαλείφθηκε αλλά, συνέβη το αντίθετο, εδραιώθηκε και αποτελεί πλέον παθολογική κατάσταση του συστήματος". 

Στο Βελιγράδι θα πραγματοποιηθούν, σήμερα, διάφορες εκδηλώσεις για να τιμηθεί η επέτειος των δέκα ετών από την ανατροπή του καθεστώτος Μιλόσεβιτς. Μία απ' αυτές είναι η Διάσκεψη για την Ευρωπαϊκή Προοπτική της Σερβίας, όπου θα μιλήσει και ο πρωθυπουργός της Ελλάδας κ. Γιώργος Παπανδρέου. 
Πηγή: ΑΠΕ