ΜΑΘΗΤΕΙΑ: Σύντομη αναφορὰ στὴν πρόσφατη επίσκεψη του Πάπα της Ρώμης στὸ Ζάγκρεμπ

Του Επισκόπου Μπάτσκας Ειρηναίου Μπούλοβιτς

Τὴν προσοχὴ της κοινης γνώμης προσήλκυσε η πρόσφατη διήμερη επίσκεψη του Πάπα Βενεδίκτου ΙΣΤ στὴν Κροατία τὴν 4η καὶ την 5η Μαΐου του 2011. Η συγκεκριμένη επίσκεψη, η οποία πραγματοποιήθηκε μὲ σύνθημα «Μαζὶ εν Χριστω», ειχε προσελκύσει εξίσου μεγάλη προσοχὴ καὶ στὴ σερβικὴ κοινὴ γνώμη.

Πολλὰ μηνύματα, τὰ οποία ο Ποντίφηκας, ως εξαιρετικὸς θεολόγος, απηύθυνε απὸ τὸ Ζάγκρεμπ, μπορουν νὰ γίνουν αποδεκτὰ ἀπὸ ολο τὸν χριστιανικὸ κόσμο, οπως η ενθάρρυνση των χριστιανικών οικογενειών νὰ αντισταθούν στὸ πνεύμα της εκκοσμίκευσης καὶ νὰ καλλιεργούν τὴν αγιότητα της ζωής, του γάμου καὶ της οικογένειας. Επίσης, ειναι σημαντικὰ καὶ τὰ μηνύματα πρὸς τὴ νεολαία, η οποία βρίσκεται στὴν ἡλικία ποὺ αναζητεί τὸ νόημα της ζωής.

Ωστόσο, δύο μηνύματά του θὰ μείνουν στὴ μνήμη ολων ως αντιφατικά. Τὸ πρώτο τὸ εστειλε ο Πάπας απὸ τὸ αεροπλάνο, δηλαδὴ ακόμα πρὶν φθάσει στὴν Κροατία, κατὰ τὴ διάρκεια της ατυπης συνομιλίας του μὲ τοὺς δημοσιογράφους. Ενθυμούμενος λοιπὸν τοὺς παλαιότερους Καρδινάλιους του Ζάγκρεμπ, δήλωσε τὸ εξης: «Ο μακαριστὸς Καρδινάλιος Φράνιο Σέπερ, ο μακαριστὸς Καρδινάλιος Φράνιο Κούχαριτς καὶ ο Καρδινάλιος Γιόσιπ Μπόζανιτς ελεγαν πάντα οτι η Κροατία δὲν ανήκει στὰ Βαλκάνια, αλλὰ στὴν Κεντρικὴ Ευρώπη. Γιὰ τὸ λόγο αυτὸ θὰ ηταν λογικό, δίκαιο καὶ αναγκαίο η Κροατία νὰ ενταχθεῖ στὴν Ευρωπαϊκὴ Ενωση, οπου ανέκαθεν ανηκε ιστορικὰ καὶ πολιτισμικά». Θέλουμε νὰ πιστεύουμε οτι ο Πάπας Βενέδικτος δὲν ειχε σκοπὸ νὰ τοποθετήσει εκτὸς Ευρώπης τὴ Νότιο-Ανατολικὴ Ευρώπη, κάποτε κεντρικὸ μέρος τῆς Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, επειτα Ρούμελη, καὶ σήμερα γνωστὴ μὲ τὴν τουρκικὴ ονομασία Βαλκάνια, ουτε νὰ επιστρέψει στὶς αρχὲς του 16ου αι., οταν ο προκάτοχός του Λέων Ι ειχε χαρακτηρίσει τὴν Κροατία ως аntemurale christianitatis («προτείχισμα τοῦ Χριστιανισμοῦ»). Δὲν πρέπει ομως νὰ λησμονούμε οτι τὸ «προτείχισμα» κατὰ τὴ συγκεκριμένη ἐποχὴ φύλασσαν καὶ πολλοὶ Σέρβοι ακρίτες, οι οποίοι σήμερα, μετὰ ἀπὸ πέντε αιώνες της ιστορικής τους παρουσίας, πλέον δὲν υπάρχουν εκει καὶ οσοι απέμειναν ειναι θλιβερὰ υπολείματα ενὸς σφαγιασμένου καὶ εκδιωγμένου λαού. Εμεις οι Βαλκάνιοι απὸ τὴν πλευρά μας βλέπουμε τὴν Ευρώπη ως πολιτισμικὴ ηπειρο απὸ τὸν Ατλαντικὸ εως τὸν Ειρηνικὸ καὶ απὸ τὰ Κανάρια εως τὰ Κουρίλια νησιά, αφου πρόκειται γιὰ ενιαίο πνευματικὸ χώρο, ο οποίος εχει ιδιες χριστιανικὲς ρίζες καὶ τὰ ιδια ιδεώδη. Εμεις, οι οποίοι ανήκουμε στοὺς Ορθοδόξους λαοὺς τῶν Βαλκανίων, δὲν αγαπάμε μόνο τὶς δικές μας πατρίδες, αλλὰ ολόκληρα τὰ Βαλκάνια, τόσο τὰ δικά μας βυζαντινὸ-σλαβικά οσο καὶ τὰ δυτικὸ-χριστιανικά, καθὼς επίσης καὶ τὰ μουσουλμανικά, τὴν ευρύτερη – ρωμαϊκή μας πατρίδα, γνωρίζοντας οτι αὐτὴ χάρισε στὴν Ευρώπη δύο πολιτισμικὰ θεμέλια, τὸν ελληνισμὸ καὶ τὸ χριστιανισμό. Επισημαίνουμε οτι ο κλασσικὸς ελληνικὸς πολιτισμός, ο ὁποίος ηταν επὶ αιώνες ο υψηλότερος στὴν Ευρώπη, ειναι κατ᾿ εξοχὴν βαλκανικὸς πολιτισμός, οπως καὶ οι παλαιότεροι γνωστοὶ ευρωπαϊκοὶ πολιτισμοὶ - του Lepenski Vir καὶ τῆς Βίντσα, ενῶ η νέα χριστιανικὴ πίστη ηρθε στὸ ευρωπαϊκὸ εδαφος μέσῳ Βαλκανίων, ειδικότερα μέσῳ της πόλης Φίλιπποι. Υπενθυμίζουμε τὴν ανθολογικὴ διατύπωση του μακαριστού Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄ οτι δὲν υπάρχει Ευρώπη χωρὶς καὶ τους δύο πνεύμονες, εκ των οποίων ο ένας είναι Ορθόδοξος, κυρίως ελληνο-σλαβικό...

Παρόλο ποὺ ακόμη δὲν εκπληρώθηκαν οι προσδοκίες πολλών Ρωμαιοκαθολικών πιστών, πρωτίστως στὴν Κροατία, οτι δηλαδὴ ὁ Αλόιζιε Στεπίνατς, Καρδινάλιος του Ζάγκρεμπ κατὰ τὴ διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, θὰ κηρυσσόταν αγιος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, αλγεινὴ απορία προκάλεσαν αυτὰ ποὺ ο Πάπας ειπε στὴν πτήση του πρὸς τὸ Ζάγκρεμπ, οτι ὁ Καρδινάλιος Αλόιζιε Στεπίνατς «ηταν κατὰ του καθεστώτος των Ουστάσι» καὶ οτι «προστάτευε τὴν ανθρωπότητα μὲ τὴν προστασία των Σέρβων, των Εβραίων καὶ τῶν Ρόμα απὸ τὸ καθεστὼς αυτό». Κάτι παρόμοιο επανέλαβε καὶ στὴν ομιλία του στὸν καθεδρικὸ ναὸ τοῦ Ζάγκρεμπ, λέγοντας οτι ο Καρδινάλιος Στεπίνατς «κατὰ τὴ διάρκεια της ναζιστικής καὶ της φασιστικῆς δικτατορίας υπήρξε προστάτης των Εβραίων, των Ορθοδόξων καὶ ολων των διωγμένων». Εχοντας υπόψη οτι ο Στεπίνατς, αφ᾿ ενὸς διετέλεσε στρατιωτικὸς βικάριος τοῦ «Ανεξάρτητου Κράτους» της Κροατίας – η σύμφωνα μὲ αλλους τοποθέτησε τὸ στρατιωτικὸ βικάριο – καὶ ηταν μέλος της Βουλής, καὶ αφ᾿ ετέρου λαμβάνοντας υπόψη τὴ γνωστὴ ανὰ τὸν κόσμο φυσικὴ καὶ πνευματικὴ γενοκτονία τῶν Ουστάσι εναντίον των Σέρβων, των Εβραίων καὶ των Ρόμα, πρέπει νὰ τονίσουμε οτι, υπὸ τὸ φως των πορισμάτων της ιστορικής ερευνας, ειτε δίνεται μονομερώς υπερβολικὰ μεγάλη εμφαση σὲ αυτὴ τὴν πλευρὰ της πολιτείας του παραπάνω Καρδινάλιου η πρόκειται γιὰ κατασκεύασμα μὲ τὸ νὰ υπερτονίζονται μεμονομένες περιπτώσεις προστασίας ορισμένων Σέρβων η Εβραίων (μεταξὺ των οποίων δὲν βρίσκονται, γιὰ κάποιο λόγο, ονόματα τριων Ορθόδοξων Επισκόπων καὶ περισσότερων απὸ διακόσιους Ορθόδοξων Ιερέων, οι οποίοι μαρτύρησαν ως θύματα των Ουστάσι). Ταυτοχρόνως, αποσιωπάται η ελαχιστοποιείται η ιδεολογικὰ υποκινούμενη καὶ δημοσίως εκφραζόμενη μισαλλοδοξία του παραπάνω Καρδινάλιου απέναντι στὴν Ορθοδοξία, τὸ Βυζάντιο, τοὺς Εβραίους, τοὺς Σέρβους, κ.α.

Τέλος, επιδοκιμάζουμε τὴν εκκληση του Πάπα πρὸς τοὺς Ρωμαιοκαθολικοὺς Επισκόπους καὶ Ιερείς νὰ καταβάλλουν τὶς προσπάθειες γιὰ συμφιλίωση των διηρημένων Χριστιανών, καθὼς καὶ τῶν Χριστιανών καὶ Μουσουλμάνων. Τὰ χέρια συμφιλίωσης ας ειναι πάντα απλωμένα, οπως στὴν πράξη της δημιουργίας, ζωγραφισμένη απὸ τὸ Μιχαὴλ Αγγελο στὴν Καπέλα Σιξτίνα. Ο Θεὸς ειναι εκείνος ποὺ συμφιλιώνει τὸ παρελθὸν μὲ τὸ παρόν. Ο Θεὸς ειναι η δική μας Ανατολή, η Δύση, ο Βορράς καὶ ο Νότος. Ο Θεὸς ειναι τὸ δικό μας Παν.